Idea naszej działalności

1. Założenia i cele Ekspozycji PGE Giganty Mocy

Pozytywny wpływ bełchatowskiego zagłębia górniczo – energetycznego na rozwój miasta Bełchatowa i regionu na przestrzeni ostatnich 40 lat jest niezaprzeczalny. Chcąc podkreślić jego istotę oraz przybliżyć osobom odwiedzającym Bełchatów, historię szybkiego rozwoju gospodarczego i społecznego miasta, władze Bełchatowa, wspólnie z zarządami PGE KWB Bełchatów SA i PGE Elektrowni Bełchatów SA podjęły w 2008 roku wspólne działania, zmierzające do stworzenia Ekspozycji PGE Giganty Mocy, miejsca upamiętniającego historię obu wielkich przedsiębiorstw oraz ich wpływu na rozwój Bełchatowa. 30 kwietnia 2014 r. pierwsi zwiedzający przekroczyli jej próg.

Ideą przyświecającą pracom nad koncepcją ekspozycji była chęć przybliżenia mieszkańcom regionu oraz osobom odwiedzającym Bełchatów, specyfiki jedynego w Polsce takiego miejsca, o którego wyjątkowym charakterze świadczy nie tylko skala obu gigantycznych przedsiębiorstw, ale również bogactwo przyrodniczo-geologiczne tych terenów.  Połączenie nowoczesnej myśli technologicznej z naturalnymi zasobami Ziemi, tu w Bełchatowie, stworzyło niespotykaną nigdzie na terenie Polski możliwość wykreowania atrakcyjnej formy wystawienniczej o charakterze edukacyjno-popularyzatorskim, której przedmiotem są dziedziny techniczne i naukowe, takie jak współczesny przemysł górniczy i energetyczny, fizyka ze szczególnym uwzględnieniem mechaniki i zagadnień związanych z elektrycznością oraz geologia i paleontologia.

Twórcy ekspozycji postawili sobie ambitne cele, sformułowane w pięciu obszarach: edukacyjnym, historycznym, społecznym, gospodarczym i kulturalnym. Nowoczesna  wystawa stała, zlokalizowana w nowym obiekcie Miejskiego Centrum Kultury w Bełchatowie od roku realizuje działania edukacyjne, związane z podnoszeniem wiedzy dzieci, młodzieży i dorosłych na temat przedmiotu działalności zarówno Kopalni Węgla Brunatnego Bełchatów, jak i Elektrowni Bełchatów. Wszystkie osoby odwiedzające ekspozycję mają okazję dowiedzieć się jak przebiegał proces powstawania się w okolicach Bełchatowa pokładów węgla brunatnego, jak wygląda jego wydobycie oraz produkcja energii elektrycznej. Do stałego programu ekspozycji weszły również warsztaty edukacyjne dla uczniów szkół podstawowych oraz ponadpodstawowych z takich dziedzin naukowych jak geologia, geografia, paleontologia, biologia.

Zajęcia edukacyjne realizowane z najmłodszymi na warsztatach odkrywają przed nimi jednak nie tylko świat nauki, ale również bogactwo górniczych tradycji. Jak wygląda górniczy mundur? Co mówią nam kolory pióropuszy na górniczych czakach, albo kiedy "lis" staje się górnikiem? To pytania, na które znają odpowiedź wszystkie dzieci odwiedzające PGE Giganty Mocy.

Ważnym celem realizowanym poprzez działalność ekspozycji jest również dokumentowanie historii powstania bełchatowskiego okręgu paliwowo-przemysłowego. Dzięki "gigantom" i zgromadzonym w nim dokumentom historycznym, zarówno filmowym, jak i zdjęciowym, dzięki relacjom "świadków historii", zwiedzający mogą choć na chwilę cofnąć się do wczesnych lat 70-tych i przypomnieć sobie czasy początków, najważniejszej dla branży paliwowo-energetycznej, inwestycji w Polsce. Obcowanie z archiwalnymi dokumentami filmowymi, pozwala dzieciom i młodzieży poznać jakość i styl życia  mieszkańców Bełchatowa i okolic przed przełomowym dla tego regionu, odkryciem złóż węgla oraz w trakcie "wielkiej inwestycji".   

Działalność w Bełchatowie, placówki takiej jak Ekspozycja PGE Giganty Mocy zachęca również byłych i obecnych pracowników kopalni i elektrowni do przekazywania, gromadzonych latami pamiątek, mundurów górniczych, wycinków prasowych, w nadziei na ich udostępnienie szerokiemu gronu zwiedzających. Dzięki takim osobom ekspozycja sale wzbogaca swoje zbiory. 

Omawiając cele realizacji Ekspozycji PGE Giganty Mocy nie należy zapominać o tym, że od początku swojego istnienia, stanowi ona największą atrakcję turystyczną Bełchatowa. Wraz z Górą Kamieńsk, stała się ona ważną destynacją dla wycieczek szkolnych oraz turystyki rodzinnej.

Ze względu na jej lokalizację w obiekcie Miejskiego Centrum Kultury, oprócz jej bieżącej działalności, polegającej na udostępnianiu swoich zasobów osobom zwiedzającym oraz prowadzeniu zajęć edukacyjnych, "giganty" mają możliwość organizowania wydarzeń z pogranicza sztuki i nauki.

2. Interaktywne muzeum

"Powiedz mi, a zapomnę. Pokaż – zapamiętam. Pozwól wziąć udział, a… wzbudzisz we mnie pragnienie." - ta myśl Konfucjusza realizowana jest chyba we wszystkich centrach nauki i muzeach interaktywnych na świecie. Przyświecała ona również twórcom Ekspozycji PGE Giganty Mocy.

Wystawa to dynamiczny organizm stale wchodzący w interakcje ze swymi gośćmi. Nie ma tu obowiązkowych dla wszystkich kapci, są natomiast pasjonujące historie, eksponaty, projekcje i emocje towarzyszące zaskakującym odkryciom w każdej z 11 sal. Widz nie tylko patrzy i słucha, ale niemal wszystkiego może dotknąć. Takie zwiedzanie wciąga i pobudza wyobraźnię, a jednocześnie uczy. Do dyspozycji zwiedzających w każdej chwili są przewodnicy, służący fachowymi komentarzami. Bliskość eksponatów muzealnych powoduje, że osoby odwiedzające "giganty", niemal przenoszą się w odległe czasy, dostrzegając tym samym zmiany, jakie na przestrzeni wieków zaszły w historii tego miejsca.

Zobaczyć i dotknąć, usłyszeć i poczuć: pod tymi hasłami rozwija się cała metodologia ekspozycyjna wystawy. Pobudzanie wszystkich zmysłów wyzwala w zwiedzających poczucie wolności, swobody i komfortu, a co za tym idzie, wspomaga łatwiejsze przyswajanie trudnej tematyki i skomplikowanych informacji.

Nowoczesne techniki multimedialne (projekcje, panele dotykowe) oraz środki interaktywne (modele przeznaczone do dotykania, obracania przesuwania i siadania, do słuchania i czucia) pomagają zwiedzającemu utrwalić w pamięci to co poznał i zobaczył. Jest to wystawa bogata w eksponaty, których można dotknąć, co jest założeniem stosunkowo nowym, jeśli chodzi o muzeografię w Polsce, ale szeroko i chętnie stosowanym już od lat w Europie i na świecie.[1]

3. Węgiel, mamuty i koparki

Ekspozycja PGE Giganty Mocy składa się z 11 sal, ułożonych według dwóch linii koncepcyjnych. W celu ułatwienia, zwłaszcza najmłodszym zwiedzającym, przyswojenia sobie abstrakcyjnego dla nich ogromu czasu, który upłynął od początków formowania się pokładów węgla, porównano długi okres od mezozoiku do czasów współczesnych do okresu roku kalendarzowego. Natomiast stosunkowo krótki czas eksploatacji złoża  porównano do jednego Dnia. Podzielono w związku z tym ciąg technologiczny muzeum na następujące linie koncepcyjne, odpowiadające przyjętemu założeniu:
Linia Roku: sale Wehikuł Czasu, Wiosna, Lato, Jesień, Zima znajdujące się w kondygnacji podziemnej obiektu
Linia Dnia: sale Budzenie, Poranek, Południe, Popołudnie, Wieczór i Noc, znajdujące się odpowiednio na kondygnacji drugiej i pierwszej.

Linii Roku to część ekspozycji poświęcona procesowi powstawania węgla brunatnego. Poprzez Wehikuł Czasu, widzowie cofają się do Sali Wiosna symbolizującej morze mezozoiczne z jego bogactwem fauny. Liczne przykłady skamieniałości mieszkańców ówczesnych wód do dzisiaj wykopują pracownicy kopalni. Duża część z nich została udostępniona szerokiemu gronu odbiorców właśnie tu w „gigantach”.  Następna sala do Lato to okres Miocenu, w którym wykształcił się bełchatowski węgiel, widzowie dowiadują się w niej jak przebiegała ewolucja roślin i z jakich gatunków powstał węgiel wydobywany w okolicach Bełchatowa. zaprezentowane Sala Jesień prezentuje bogactwo geologiczne terenów Bełchatowa, a w Sali Zima, symbolizującej Plejstocen, głównym bohaterem jest mamut, którego szczątki pochodzą również z bełchatowskiej odkrywki.

Linia Dnia, to część ekspozycji prezentująca technologię wydobycia węgla oraz produkcji  energii elektrycznej. Sala Poranek została uformowana na wzór wyrobiska kopalni, prezentowane w niej są modele maszyn biorących udział w procesie wydobycia.

Sala Poranek to moment „przebudzenia się” miasta Bełchatowa, które od chwili odkrycia złóż węgla zaczęło się gwałtownie rozwijać. Jest to miejsce prezentacji tradycji górniczych oraz materiałów archiwalnych, dotyczących powstawania bełchatowskiej kopalni i elektrowni. Następne sale: południe i popołudnie, najjaśniejsze pory dnia, poświęcone są technologii produkcji energii elektrycznej w bełchatowskiej elektrowni. Zwiedzanie kończą dwie sale: Wieczór i Noc, prezentujące zagospodarowanie terenów powyrobiskowych oraz plany na przyszłość bełchatowskiej kopani. Prezentowane są w nich również ekologiczne aspekty wydobycia węgla.